Konosament morski to najważniejszy dokument przewozowy wykorzystywany w transporcie morskim międzynarodowym. Potwierdza załadunek towaru oraz jest niezbędny do jego odebrania w porcie docelowym. Kto może go wystawić? I na jakich zasadach działa?
Konosament morski – definicja
Nazywany „wekslem mórz”, konosament morski (bill of ladin, B/L) odgrywał istotną rolę w transporcie już w czasach starożytnego Rzymu. Ten morski list przewozowy informuje o prawidłowym przyjęciu towaru na statek, upoważnia do odbioru ładunku w miejscu wyładowania i jest konieczny do odprawy celnej. Wydawany jest w 3 oryginalnych egzemplarzach i nawet 6 kopiach – z tym, że żadna z nich nie może zostać użyta do odbioru towaru. W razie zaginięcia konosamentu konieczne jest rozpoczęcie dodatkowej skomplikowanej procedury, polegającej na gwarancjach bankowych i poniesieniu dodatkowych kosztów.
Konosament morski wydaje armator (właściciel statku) lub spedytor. Muszą się w nim znaleźć wszystkie niezbędne informacje o ładunku. Zasady wypisywania B/L i procedury jego wykorzystania znajdują się w Prawie Morskim. Warto również wspomnieć, że konosament morski najczęściej wypełnia się w języku angielskim.
Rodzaje konosamentu w transporcie morskim
Możemy wyróżnić kilka sposobów podziału konosamentu wykorzystywanego w spedycji morskiej. Pierwszy z nich dotyczy sposobu odbioru towaru. Najczęściej wykorzystywany jest konosament morski imienny, który upoważnia do odbioru osobę wskazaną w dokumencie.
Poza tym wyróżniamy konosament morski:
- na zlecenie: towar może odebrać osoba wskazana w dokumencie lub ta, która zakupiła go jako papier wartościowy;
- na okaziciela: ładunek wydawany jest osobie, która okaże konosament w porcie docelowym.
Rodzaj konosamentu zależy również od sposobu transportu towaru i jego stanu fizycznego. Wyróżniamy więc konosament:
- zwykły: dotyczący ładunku przewożonego tylko jednym statkiem bez konieczności przeładunku;
- bezpośredni: połączony z listami przewozowymi innych środków transportu, np. kolejowego czy samochodowego;
- liniowy: odnoszący się do przewozów liniowych, czyli statków pływających w ramach regularnego rozkładu;
- elektroniczny: wygodna forma konosamentu, zawierające te same elementy co papierowa;
- czysty: dotyczący towarów, u których nie stwierdzono żadnych wad;
- brudny: wydawany w przypadku ładunków z widocznymi śladami zniszczenia opakowania lub samego towaru.
Co zawiera konosament morski? Podstawowe elementy
Międzynarodowa spedycja morska musi odbywać się na ściśle określonych zasadach. Z tego względu wszystkie elementy konosamentu są odgórnie określone przez prawo. Pozwala to ograniczyć ryzyko błędu w transporcie kontenerowym, w tym np. ryzyka przechwycenia towaru.
Konosament morski składa się z dwóch stron. Na jednej z nich wypisane są ogólne warunki konosamentowe, dotyczące procedur czy odpowiedzialności spedytora. Na drugiej zaś widoczne są informacje odnośnie samego towaru, tj.:
- dane przewoźnika, załadowcy oraz odbiorcy;
- nazwa statku;
- dokładny czas załadunku towaru;
- opis ładunku, w tym jego rodzaj oraz ilość;
- stan ładunku;
- ilość wydanych oryginalnych dokumentów;
- podpis, zwykle kapitana statku;
- dodatkowe informacje o kosztach transportu.
