Transport morski należy niewątpliwie do jednych z najbezpieczniejszych i najbardziej ekonomicznych form transportu. Fracht morski, czyli specjalne jednostki, statki dają przewoźnikom bardzo szerokie możliwości w zakresie rodzajów przewożonych ładunków. Właściwie nie ma przed tymi środkami transportu większych ograniczeń, oczywiście, jeśli do zlecenia jest przypisany odpowiedni statek.
Duża ładowność pozwala na jednorazowe transporty ogromnych kubatur i masy na dalekich dystansach. Światowy zasięg, niewielka wypadkowość, względy ekonomiczne sprawiają, że niezmiennie żegluga morska jest odpowiedzialna za zdecydowaną większość transportu towarów na arenie międzynarodowej.
Transport morski rozwija się od wieków, szczególnie ten związany z transportem towarowym, dzięki temu powstały jednostki zaprojektowane specjalnie do danego typu towarów. Fracht morski umożliwia transporty ładunków, które innymi środkami transportu nigdy nie zostałyby przewiezione lub zdecydowanie ułatwia ten proces. Poniżej opisujemy najważniejsze rodzaje frachtu i jednostek, które wykorzystywane są na drogach morskich.
Fracht pełnokontenerowy (FCL)
Pełnokontenerowy fracht, w skrócie nazywany FCL od angielskiego Full Container Load, jest idealnym rozwiązaniem dla dużych zamówień. Statki zaprojektowane do przewozu kontenerów nazywane są kontenerowcami i posiadają specjalne prowadnice służące do ich załadunku i rozładunku. Na ich pokładzie mieści się więcej kontenerów niż pod pokładem, jednak ogromną rolę pełni odpowiednie rozplanowanie umiejscowienia kontenerów, aby ciężar był równomiernie rozłożony.
Transport pełnokontenerowy należy do jednego z najczęściej wykorzystywanych przed przedsiębiorców typów transportu morskiego. Charakteryzuje się zajęciem pełnej kubatury jednego kontenera przez jednego nadawcę. Standardowy kontener jednorazowo mieści kilkanaście ton towaru, ładunku o kubaturze kilkudziesięciu metrów sześciennych.
Dla kontenerów podstawową jednostką miary jest stopa (ang. feet) i podstawowe typy mierzą 20 ft lub 40 ft. Poniżej różne typy kontenerów morskich:
- kontenery standardowe – uniwersalne, o przeznaczeniu ogólnym ich kubatura ma pojemność od 32,3 do 76,6 m3. Mają 20 lub 40 stóp, a transportowany ładunek nie może przekroczyć maksymalnej masy dopuszczonej od ok. 21 ton do ok. 26 ton.
- kontenery typu High Cube (HC) – od standardowych czterdziestostopowych kontenerów różnią się powiększeniem kubatury poprzez większą wysokość, która dla tego typu wynosi 9,6 ft tj. ok. 2,9 m.
- kontenery typu Open Top – służą do przewozu ładunków, których z powodów manipulacyjnych nie sposób załadować poprzez drzwi. Do załadunku wykorzystywane jest pełne światło dachu oraz drzwi, góra jest zabezpieczana odpowiednią wodoszczelną plandeką z linką z zamknięciem celnym
- kontenery typu Hard Top – wykorzystywany do transportu ciężkich i wysokich ładunków. Od kontenera typu Open Top różni się rodzajem zamknięcia dach, które w tym przypadku składa się ze stalowego wodoszczelnego dachu, który podczas transportu ładunków przekraczających wysokość kontenera można pionowo umieścić w jego wnętrzu (zmniejszając szerokość). Taka konstrukcja umożliwia załadowanie zarówno przez otwór dachu, jak i drzwi oraz zdemontowanie belki górnej.
kontenery typu Flat Rack – posiadają zarówno otwarty dach, jak i dłuższe ściany boczne, które mają sztywną konstrukcję. Przewożone są nimi ładunki, których nie można przewieźć w standardowych kontenerach ani w Open Topach. Charakteryzuje je silna konstukcja podłogi, a sztywne ściany czołowe dają możliwość, zabezpieczenia, mocowania i piętrzenia towaru.
Fracht morski drobnicowy
Transport morski drobnicy realizowany jest kontenerami standardowymi, czyli jednostką transportującą będą także kontenerowce. Drobnica, jak może podpowiadać nazwa charakteryzuje się transportem niewielkich towarów w niewielkiej ilości, którymi jeden nadawca samodzielnie nie wypełnia całej kubatury i nośności jednego kontenera. Zatem ta przestrzeń jest dzielona przez kilku przedsiębiorców, a od spedytora zależy odpowiednia organizacja całego procesu i umiejscowienie kontenera na statku. Co ważne drobnica musi zostać odpowiednio zapakowana, gdyż następnie jest łączona w jednostki zbiorcze. To bardzo dobre rozwiązanie dla małych i średnich przedsiębiorców, którzy zaczynają lub na niewielką skalę zajmują się sprowadzaniem towarów np. z Chin, USA, Dalekiego Wschodu i innych dalekich lokalizacji.
Fracht morski ładunków ponadgabarytowych oraz ponadnormatywnych
Z każdym rokiem zyskuje coraz większe znaczenie na światowych rynkach transport morski ponadgabarytowy, który również realizowany jest na pokładach kontenerowców. Z ich pomocą przewożone są elementy budowli lądowych, morskich, tuneli, mostów rurociągów, czy maszty linii energetycznych. Bardzo często tego typu elementy konstrukcyjne tworzone są jako spójna całość, skąd wysyłane są w najróżniejszych kierunkach. Stąd transport ponadnormatywny żeglugą morską ma tak kluczowe znaczenie, drogą lotniczą czy kolejową często nie byłoby możliwości przewiezienia tak ogromnych elementów. Ponadgabarytowe, ponadnormatywne ładunki umieszczane są na platformach, których ładowność wynosi do 40 ton o długości 40 stóp. Znacznie przewyższają możliwościami standardowe typy kontenerów, ponadto wzmocniona podłoga wytrzymała jest na obciążenia punktowe. W ładowni lub na pokładzie statku mogą tworzyć po połączeniu kilku platform tween deck do transportu ładunków niekontenerowych.
Może Cię zaciekawić: Transport morski ładunków ponadgabarytowych – co warto o nim wiedzieć?
Fracht morski pojazdów (RO-RO)
Do transportu pojazdów, czyli transportu tzw. RO-RO wykorzystywane są statki RO-RO oraz jednostki multipurpose, które stanowią połączenie statku RO-RO z kontenerowcem i statkiem konwencjonalnym. Dają one możliwość wjazdu towaru na pokład statku naczep z ładunkami lub samych pojazdów.
Fracht morski substancji płynnych
Do transportu materiałów płynnych wykorzystuje się zbiornikowce, czyli statki-cysterny należące do największych jednostek pływających po wodach mórz i oceanów. Wyposażone są w zbiorniki ładunkowe. Załadunek i wyładunek przeprowadzany jest z pomocą rurociągów oraz pomp. Najczęściej kojarzą się z transportem ropy naftowej, ale nie służą wyłącznie do tego. Chemikaliowce to statki, które wykorzystywane są do przewozu płynnych chemikaliów, w których armatura i zbiorniki muszą być wykonane ze stali nierdzewnej odpornej na działanie transportowanych substancji. Do zbiornikowców zalicza się także gazowce służące do transportu skroplonego gazu LNG lub LPG.
Fracht morski ładunków stałych
Przewóz ładunków stałych bez opakowania odbywa się w specjalnie skonstruowanych masowcach. Towary, surowce są wsypywane bezpośrednio do ładowni. Do materiałów przewożonych z pomocą masowców należą: węgiel (jednostki – węglowce), ruda, siarka granulowana, nawozy mineralne czy zboża. Wykorzystuje się je także przy transporcie towarów półmasowych jak blachy, stal w postaci szyn, kęsów hutniczych, drewna pakietyzowanego, papieru w rolach, a nawet samych kontenerów.